DE BOOM DER LIEFDE

Waar komt de naam vandaan?
Welke betekenis heeft het voor het huis?

Deze naam heeft ons vanaf het begin bezig gehouden, het heeft ons misschien zelfs het huis sneller doen kopen. We waren eigenlijk meteen verliefd op het huis. De prachtige voorkamer en de bedsteekamer omarmden ons en we zagen erg veel schuurruimte om een prachtige woning van te maken. Een huis met zo'n naam kan toch alleen maar geweldig zijn en het groeide met de jaren dan ook uit tot een prachtige stevige boom.
We vroegen ons al die jaren af waarom het huis ooit zo is genoemd. De naam was er vanaf het begin. Wat heeft de eerste eigenaar doen beslissen zo'n naam te kiezen? En het heeft ons altijd weer terug gebracht bij de gedachte dat het iets met 'liefde' te maken moest hebben, eigenlijk meer nog dan met het woordje 'boom'. In het archief van Bergen op Zoom heb ik wat uren besteed aan onderzoek naar het huis, maar iets omtrent de herkomst van de naam kon ik niet vinden.

Tot we op een dag met een aantal goede vrienden naar Mechelen gingen om wat cultuur te snuiven en lekker te gaan eten. Rondlopend in de grote Romboutskerk bleven we bij de prachtige preekstoel van Michiel Vervoort uit 1721-1723 staan en lazen op het bordje dat de boom der liefde in de Hof van Eden hier afgebeeld stond. Was dit de Boom des Levens, of de Boom van Goed en Kwaad? Een trap leidt door de boom naar boven naar de preekstoel. We zagen ook Adam, Eva en natuurlijk de appel, maar geen gewone appel ...., nee, een granaatappel.
Zou dit de herkomst van de naam zijn, de Bijbel? Dit opende toch weer heel wat in onze gedachte over het huis en dan ga je verder zoeken op internet en vind je heel wat informatie over de boom van Adam en Eva en de granaatappel en alle andere verhalen er om heen. Goddelijke liefde verbeeld door een vrucht, die later weer veel bij Maria afgebeeld werd?

granaatappels

   De granaatappel, Punica granatum, ook wel de Punische appel, of vrucht met veel pitten uit Fenicië, genoemd, was al 5000 jaar geleden bekend in het Midden Oosten en is met de druif één van de oudst bekende vruchten uit het Middellandse Zeegebied.
   In het Hooglied van Salomo wordt de ronde vorm van de granaatappel vergeleken met de ronde vormen van de vrouw.Het rode sap is de nectar van de geliefden en de geur van de bloemen staat symbool voor de ontwakende lente. Een bijzondere verering genoot de granaatappel in Judea; alleen hij mocht naar het allerheiligste, de Ark des Verbonds, gebracht worden. Deze Heilige Appel vertegenwoordigde het geheel van Gods geboden, hij was ook het symbool van de Wet en het gewaad van de priester was er mee getooid. Hij was het teken van geestelijke en creatieve kracht.
   De (granaat)appel hoorde bij Hathor, Aphrodite en Venus, de Egyptische, Griekse en Romeinse godinnen van de Liefde. Het was het zinnebeeld van liefde, vruchtbaarheid en erotiek. In het oude Griekenland moest een bruidspaar, volgens de wet van Solon         ( 640- 560 v. Chr.), bij het sluiten van het huwelijk appels of kweeappels eten om de vruchtbaarheid te stimuleren.
   De profeet Mohammed zou zijn zegen aan de granaatappel gegeven hebben, omdat het eten van de vrucht haat en ijverzucht zou uitbannen ( gevoelens van liefde bevorderen).
   In de christelijke symboliek werd de appel vaak in verband gebracht met de Maagd Maria, overgenomen uit de matriarchale moederreligies, maar de appel kreeg al snel de betekenis van zonde en verleiding, omdat de patriarchale kerkvorsten ( Pausen) het zo wilden. Dit door de naïeve, verleidelijke Eva, die zich niet hield aan Gods afspraak en at van de Boom van Goed en Kwaad. Van hieruit werd het Latijnse gezegde " malum e malo" afgeleid, het kwaad van de appel. In de christelijke symboliek verdween het zinnelijke aspect volledig en werd de granaatappel het symbool van de vele deugden van Maria zoals naastenliefde, de vele pitten in één schil stonden voor de gemeenschap van de gelovigen en de bescherming door de Kerk en het rode sap werd symbool voor het bloed van de martelaars. In vele Europese vorstenhuizen werd deze appel de 'Rijksappel'. 
   Je komt tot een mooie conclusie; het huis is zeer waarschijnlijk naar de boom uit de Hof van Eden vernoemd. Vandaar het prachtige stukje houtsnijwerk naast de naam van de site, waarin het verhaal van Adam, Eva,de slang en de appel wordt weergegeven. Mooie naam voor een huis, maar wat me dan blijft intrigeren is het feit dat een pottenbakker zijn huis deze naam gaf, wat was zijn reden? Religieus zeer zeker! Want met het potmakersberoep had de naam niets te maken, maar met welke bijgedachte dan wel. Zag de man in dat het leven hard zou worden en dat hij niet al te veel op Gods hulp moest vertrouwen, of juist wel? Had hij een vreselijk goed huwelijk? Wilde hij hiermee veel vruchtbaarheid over zijn gezin afsmeken of een vruchtbaar, welvarend bedrijf opstarten?
  Of wilde hij in deze moeilijke religieuze tijden toch zijn voorkeur voor het katholicisme aangeven, door een symbool van Maria voor zijn huis te gebruiken. Zakelijk was het verstandiger bij de protestanten te behoren, aangezien zij de baas waren in de stad en dus ook alles regelden, de katholieken hadden niets meer in te brengen. Alle potmakers waren van de nieuwe religie.



woonhuis


pottenbakkers

voorkamer

stortplaats

aardewerk

glas

restauratie
2005